شصت‌وهفتمین نشست کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی: دوفضایی‌شدن جهان در روز دو‌شنبه 3 اردیبهشت 1403، ساعت 13:30 تا 15:00 با موضوع «متاورس، واقعیت پیچیده در مجاز: روایت روان‌شناسی از متاورس در زندگی انسان‌های مدرن» و با سخنرانی دکتر منیژه فیروزی، دانشیار گروه روان‌شناسی سلامت، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، به‌طور حضوری و مجازی برگزار شد.

به بیان دکتر فیروزی، «متاورس» از رمان اسنو کرش در سال 1992 نوشتة نیل استیونسن، نویسندة داستان‌های علمی‌ـ‌تخیلی سایبرپانک آمریکایی برآمده است. او در این رمان، فراجهان را جهانی توصیف می‌کند که در آن انسان‌ها از ابزارهای مدرنی برای شبیه‌سازی در دنیای مجازی استفاده می‌کنند و وارد فضای مجازی موازی با دنیای واقعی می‌شوند و با افراد مجازی زندگی می‌کنند.

ازآنجاکه فضاهای رقومی همچنان در حال تکامل و ادغام عمیق‌تر در زندگی روزمره هست، درک تأثیر آن بر درک خود و توسعه به‌طور فزاینده‌ای بسیار مهم می‌شود. پیمایش در این فضا از نظر سالم نیازمند آن هست که دربارة چگونگی تأثیرگذاری و بازخورد برخط بر احساس خود و توسعة فردی آگاهی کسب کنیم. به گفتة دکتر فیروزی، متعادل‌کردن آزادی و فرصت‌های بیان با مشکلات احتمالی مقایسه و اعتماد به اعتبارسنجی خارجی ازجملة این آگاهی‌هاست. درنهایت، تقویت رویکرد بازتابنده و آگاهانه به خود در عرضة رقومی برای اطمینان از اینکه این فضاها در رشد و بهزیستی شخصی کمک می‌کند مهم است.

تعامل با آواتارها، به‌جای انسان، در عرصه‌های رقومی نشان‌دهندة تغییری پارادایمی است در ماهیت روابط انسانی و «قوانین بازی» سنتی در تعاملات اجتماعی. دکتر فیروزی در این‌باره گفت: «آواتارها، به‌عنوان پروکسی‌های رقومی برای افراد، سطحی از انتزاع و خلاقیت را در بازنمایی بی‌سابقه امکان‌پذیر می‌کنند و نحوة درک و ارتباط ما را با دیگران تغییر می‌دهند. در محیط‌هایی که فرد عمدتاً با آواتارها تعامل دارد، نشانه‌های معمولی که برای خواندن احساسات، مقاصد و اصالت استفاده می‌شود- مانند حالات چهره، لحن صدا و زبان بدن- تغییر می‌کند یا وجود ندارد. این امر مستلزم زبان جدیدی از تعامل است؛ زبانی که به‌شدت بر ارتباطات متنی، بازنمایی‌های بصری سبک شده است و شاید با پیشرفت فناوری، عبارات و حرکات شبیه‌سازی‌شده متکی باشد.»

ظهور متاورس تغییر قابل‌توجهی در پویایی ریسک-پاداش، در مقایسه با دنیای فیزیکی، ایجاد می‌کند و نحوة درک افراد و تعامل با فرصت‌ها و چالش‌ها را تغییر می‌دهد. در این چشم‌انداز رقومی گسترده، مفهوم ریسک چندوجهی است و نه‌تنها خطرهای اقتصادی یا فیزیکی، بلکه خطر‌های روانی، اجتماعی و اخلاقی را نیز در بر می‌گیرد. دکتر فیروزی ادامه داد: «به‌طور مشابه، پاداش‌ها فراتر از منافع مالی هستند و شامل شناخت اجتماعی، رضایت شخصی، و اشکال جدید سرگرمی و ابراز وجود می‌شوند. همان‌طورکه کاربران در دنیای مجازی حرکت می‌کنند، در معاملات شرکت می‌کنند یا با دیگران تعامل دارند، مداوم این پویایی‌های تغییریافته را ارزیابی می‌کنند و به آن پاسخ می‌دهند.»

دکتر فیروزی متخصص در حوزة سلامت و بیماری‌های کودک و نوجوان و آثار فناوری است. از ایشان ۶ کتاب، ۱۵۰ مقاله در مجله‌های پزشکی و روان‌شناسی و ۱۰۰ مقالة عرضه‌شده در کنگره‌های ملی و بین‌المللی منتشر شده است.

فیلم این نشست در لینک زیر در دسترس علاقه‌مندان است.

https://aparat.com/v/bLf8q